Koud water en ijs in de sloot: wat doen vissen in de winter?

De vijver in park Brakkensteyn in Nijmegen is een mooie plek om eens te kijken hoe het gaat met het dierenleven onder water als het zo koud is. In de zomer zit de vijver vol met insecten, zoals muggenlarven, kleine kevertjes, bootsmannetjes en schaatsenrijders. In de diepere gedeelten vind je de grotere dieren zoals kikkers, padden, salamanders en vissen zoals de rietvoorn.

In de winter zijn die in rust, vertelt Raymond Creemers als hij samen met onze verslaggever naar de vijver toeloopt. Want koudbloedige dieren kunnen niet zoveel als het water kouder wordt.

Een graad of 6. Het water in plassen en sloten is koud in de winter. Op het eerste gezicht is er niet veel leven in de vijver te ontdekken. Misschien gebeurt er wat als we een paar broodkruimeltjes strooien.

Maar de enkele rietvoorn en de zwartbekgrondel tanen er niet naar. Onverstoorbaar bewegen ze traag alsof ze in een trance zijn zachtjes door het water. Je kan echt merken dat ze hun lichaamsactiviteiten tot een minimum hebben teruggebracht. "Dat moet ook wel", zegt Raymond. "Er is weinig voedsel te vinden dus ze moeten geen onnodige energie verspillen. Eigenlijk wachten ze al die weken af tot het weer warmer wordt."

Als er ijs op de vijver komt is er nog een ander gevaar: rottende bladeren en ander organisch materiaal zorgen voor rottingsgas. Dat verdringt de zuurstof, waardoor dieren onder water kunnen stikken. Vooral kleine vijvertjes hebben daar last van. Zorg dus altijd dat je de plastic tuinvijver schoonmaakt voor het winter wordt.

Niet alleen vissen zijn koudbloedig en passen hun tempo aan als het water zo koud is. Ook amfibieën passen zich aan. Sommige kruipen het land op en komen zo half februari, als de eerste zonnestralen het ondiepe water verwarmen, terug naar hun poelen en vijvers.

Anderen gaan op de bodem in winterrust. Maar allemaal hebben ze één doel: zo snel mogelijk het water in om te kunnen paren. De afgelopen weken waren al een paar nachten warm genoeg om naar het water te trekken. Een vochtige nacht met een temperatuur van tenminste 6 graden zorgt dat de amfibieën het water opzoeken om te paren en eitjes te leggen. Maar de afgelopen dagen was het te koud. We vinden dan ook nog niet veel beweging in de speciale ondiepe paddenpoel in het park.

Op de website padden.nu kan je de trek van de meeste amfibieën zoals padden per dag volgen. Ook is daar een kaartje te vinden waarop alle werkgroepen actief zijn om padden te helpen oversteken.